Blog o Japonii. Japoneczka

W Japonii system społeczny tworzą dwie oddzielne planety: męska i żeńska. Dzisiaj, w drugą niedziele maja chciałabym poruszyć temat tych drugich, kobiet, w związku z Dniem Matki. Różnica jaka zachodzi między kobietą, a mężczyzną w Japonii można porównać do teatru kabuki. Kobieta występuje na scenie życia, ale jej rola polega zwykle na byciu niewidoczną, lecz cenioną i przydatną. Ewentualnie świat można jeszcze podzielić na kobiety, mężczyzn i kobiety, które robią karierę, tzw. dziwadła.

Na charakterystyczne dla japońskiej kultury definicje kobiecości i męskości największy wpływ ma myśl konfucjańska. Jest w niej wyraźnie powiedziane, że pierwiastek męski i żeński powinien być od siebie wyraźnie oddzielony, na określonych zasadach. Chłopcy i dziewczynki, od siódmego roku życia powinni wieść życie osobne, przygotowując się także do oddzielnych obowiązków jakie będą pełnić w życiu. Ważną cechą na którą kładzie się główny nacisk, to powinność grupowa, harmonia, jedność społeczna, ceni się to bardziej niż indywidualizm. To co dla nas jest trudne do przyjęcia w Japonii jest bardzo ważne. Jeśli nie potrafisz przystosować się do otoczenia, być takim jak inni, to jesteś wyśmiewana, albo niepotrzebna. Kobiety są wychowywane w Japonii po to, by służyć mężczyźnie zarówno w domu, jak i poza nim. Oczywiście, że kobieta może ułożyć sobie życie inaczej, na przykład zostając samotną matką, nie wychodzić w ogóle za mąż lub poświęcić się karierze naukowej, tylko takich kobiet jest statystycznie mniej. Definicja kobiecości zawiera znacznie więcej ograniczeń wolności ekonomicznej, politycznej i osobistej niż definicja męskości. Już od maleńkości matki dbają o dziewczynki ucząc ich spać w odpowiedniej pozycji ze złączonymi nóżkami, a rączki wyciągnięte na zewnątrz wzdłuż tułowia. Chłopca można rozpieszczać, dopóki nie pójdzie do szkoły.

Do 1945 roku w Japonii obowiązywał system zwany ie, dlatego, że wprowadzono go w epoce Meiji (1868-1912). Kobieta, wychodząc za mąż, przeprowadzała się do rodziny męża, stając się tam osobą o najniższym statusie społecznym. Jej rolą było nie tylko służenie mężowi, ale także teściom, wobec których obowiązywało całkowite posłuszeństwo. Była całkowicie uzależniona od męża, nawet dzieci do niej nie należały. Mąż mógł się z nią zawsze rozwieść poprzez list, gdy była niemiła wobec teściów, albo kłótliwa i odesłać ją do domu rodzinnego. Mężczyzna mógł mieć inne kobiety i robić co tylko chce. Jedynie urodzenie syna gwarantowało kobiecie bezpieczeństwo.

Ten model rodziny obowiązywał do 1946 roku, gdy w Japonii wprowadzono demokratyczną konstytucje. Od tego czasu tradycyjna rodzina zaczęła się przekształcać w rodzinę podobną do zachodniej. Zaczęto wprowadzać działania przeciwdziałające dyskryminacji ekonomicznej, politycznej i osobistej. Kobiety uzyskały między innymi prawo do głosowania. Zagwarantowano wolność zgromadzeń, słowa i wyznania. Jednak ten proces następował bardzo powoli, hamowany przez pozostałości wielopokoleniowej tradycji.

Z reguły jednak jest tak, że kobieta w sposób płynny przechodzi z roli córki, studentki do roli żony i matki. Rolą matki jest nie tylko rodzenie dzieci i zajmowanie się domem, ale też przeprowadzenie pociechy przez kolejne egzaminy i zrobienie z syna prymusa. Za sukces dziecka w szkole oraz w przyszłej pracy odpowiada matka. Życie rodziny wygląda tradycyjnie: mąż dużo pracuje i często nie ma go w domu, kobieta zajmuje się dziećmi, spotyka z przyjaciółkami, a w wolne niedziele cała familia jedzie razem na przykład do tradycyjnego ryokanu. Ideał kobiety to cicha, skromna żona oraz kochająca, mądra, walcząca o dobro swoich pociech matka.

W latach osiemdziesiątych tradycyjne role płciowe zaczęły się przekształcać. Kobiety wykształcone coraz bardziej stają się wybredne przy wyborze kandydata na męża i opieszałe w drodze do ideału matki i żony. Kobiety zbuntowały się przeciwko tradycji bycia przydatną, lecz niewidoczną. Dobrze wykorzystują swój czas: podróżują, uczą się, pracują i coraz bardziej zbliżają się do świata…

Przyszedł czas, by słowa Yosano Akiko spełniły się:
Wszystkie śpiące dotąd kobiety
Wstały i ruszyły.

Zobacz też:

1. Dzień Ojca w Japonii
2. Dzień dojrzałości w Japonii
3. Biały Dzień
4. Dzień z kulturą Japońską we Wrocławiu
5. Dzień na wagę złota